O Parafii

“Przy trak­cie bitym mię­dzy Lip­nem a Skę­pem, w powie­cie lip­now­skim, guber­ni płoc­kiej, zie­mi dobrzyń­skiej, leży wieś Karn­ko­wo, dotąd w posia­da­niu słyn­nej rodzi­ny Karn­kow­skich będąca.

Naczel­ną jej ozdo­bę sta­no­wi kościół muro­wa­ny, jak to wska­zu­je ryci­na, na nie­co wznie­sio­nym pagór­ku, oto­czo­ny murem. Odsło­nię­ty w czę­ści cmen­tarz uła­twia widok cał­ko­wi­ty na kościół, sta­re drze­wa upięk­sza­ją oko­le­nie tej świą­ty­ni, a wynio­sła i kształt­na na fron­cie wie­ża, z żela­zną z góry gale­ryą, wspa­nia­ły i maje­sta­tycz­ny two­rzy widok.

Wysta­wił go w sie­dem tygo­dni, jako swej wsi ojczy­stej i poświę­cił ś.p. Sta­ni­sław Karn­kow­ski, arcy­bi­skup gnieź. i pry­mas, będąc wów­czas bisku­pem kujaw­skim we Wło­cław­ku (Paproc­ki); daw­ny zaś, dębo­wy, prze­niósł do mia­stecz­ka kró­lew­skie­go Pod­gó­rze, naprze­ciw Toru­nia. Tra­dy­cya w rodzie Karn­kow­skich prze­cho­wy­wa­na poda­je, iż gdy raz król uczy­nił bisku­po­wi przy­mów­kę, że cier­pi w swej majęt­no­ści kościół drew­nia­ny, biskup natych­miast miał oświad­czyć, że “pro­si kró­la na kon­se­kra­cyą nowe­go muro­wa­ne­go.?. Na to król odpo­wie­dział, “iż chęt­nie się na to zga­dza, gdy będzie wra­cał z Gdań­ska za sie­dem tygo­dni”. Biskup mimo tak trud­ne­go warun­ku, nie cof­nął sło­wa i w sie­dem tygo­dni zbu­do­wał w Karn­ko­wie kościół muro­wa­ny. Ścią­ga się to zapew­ne do kró­la Ste­fa­na, jadą­ce­go na wypra­wę do Gdań­ska, lub do daty 18 sierp­nia 1576 r., kie­dy ten­że monar­cha podró­żo­wał z War­sza­wy do Toru­nia, na zjazd tam zapo­wie­dzia­ny. (Ency­klo­pe­dia Kościel­na, t. X,s.57).

Po upły­wie zna­czą­ce­go prze­cią­gu cza­su i wsku­tek wypad­ków wojen­nych, świą­ty­nia ule­gła znisz­cze­niu i rychłe­go wyma­ga­ła podźwi­gnię­cia. Jakoż w roku 1761 Piotr Karn­kow­ski doko­nał cał­ko­wi­tej restau­ra­cyi, jak świad­czy o tym napis na wie­ży kościel­nej umiesz­czo­ny. Postać swą po owej restau­ra­cyi zacho­wu­je dotąd kościół karn­kow­ski, przed­sta­wia­ją­cy krzyż, któ­re­go krót­sze ramio­na, sta­no­wią dwie kapli­ce, naprze­ciw sie­bie poło­żo­ne. Przez jed­ną z nich, od stro­ny pół­noc­nej, prze­zna­czo­ną na bocz­ną kruch­tę, jest wej­ście do kościo­ła; dru­gie zaś wej­ście głów­ne “wiel­kie drzwi” pod fron­to­wą znaj­du­je się wie­żą do zakry­styi maleń­kiej, do szczy­tu kościo­ła dosta­wio­nej, wcho­dzi się przez kościół po za ołtarz wiel­ki. Dłu­gość wraz z wie­żą wyno­si łok­ci 56, sze­ro­kość nawy łok­ci 18, a z kapli­ca­mi łok­ci 39.

Wnio­sku­jąc ze skrom­nej obszer­no­ści kościo­ła i zbli­że­nia do domu miesz­kal­ne­go dwor­skie­go, mnie­mać­by moż­na, iż prze­zna­czo­ny mógł być tyl­ko na przy­bocz­ne dwor­skie ora­to­ry­um i przy­ję­cie do gro­bu zwłok zmar­łych z rodzi­ny Karn­kow­skich. Jakoż para­fial­ny został dopie­ro po r. 1700, po spa­le­niu się kościo­ła w sąsied­niej wsi Wierzbicko.

Kościół karn­kow­ski posia­da czte­ry ołta­rze, z tych wiel­ki, rzeź­bio­ny gustow­nie, wyma­ga obec­nie odno­wie­nia, bocz­ne zaś, zwy­czaj­nej sto­lar­skiej robo­ty, z rzeź­bio­ny­mi figur­ka­mi, każ­dy w innym guście, niczem się nie odznaczają.

W wiel­kim ołta­rzu głów­ny obraz na lipo­wem malo­wa­ny drze­wie, przed­sta­wi koro­na­cyą N. Maryi Pan­ny i dobrze jest zacho­wa­ny; na zasu­wie obraz Ś. Jadwi­gi, patron­ki kościo­ła, malo­wa­ny w r. 1824 przez Gła­dy­sza; w bocz­nych zaś ołta­rzach obra­zy malo­wa­ne przez Pie­tru­szew­skie­go, a odna­wia­ne przez tegóż Gładysza.

Pre­zbi­te­ry­um i obie kapli­ce prze­trwa­ły z daw­nem skle­pie­niem muro­wa­nem, w samej zaś nawie widzi­my now­sze, rów­nież muro­wa­ne, oraz posadz­kę z płyt mar­mu­ro­wych bia­łych i czar­nych, oko­ło roku1851 poło­żo­ną w całym kościele.

Daw­niej­szy organ wyre­pe­ro­wa­ny przez pana Blom­ber­ga, org­tan­mi­strza z War­sza­wy, z doda­ne­mi nowe­mi gło­sa­mi, w dobrym znaj­du­ją się stanie.

Ostat­nią restau­ra­cyą dachu kościo­ła, oraz wie­ży i kopu­ły, usku­tecz­nio­no w r. 1881, z pod­nie­sio­nych pro­cen­tów, ulo­ko­wa­nych na ten cel w ban­ku polskim.

Nagrob­ki w koście­le są tyl­ko fami­lij­ne, a waż­niej­sze z nich nastę­pu­ją­ce: Jana Karn­kow­skie­go, kasz­te­la­na lendz­kie­go, zm. r 1620, któ­re­go rysu­nek załą­cza się. Jest to pły­ta z mar­mu­ru ciem­no­ró­żo­we­go, z pła­sko­rzeź­bą, wyso­ka łok­ci 33/4, sze­ro­ka łok. 21/4.

Sta­ni­sła­wa Karn­kow­skie­go, naprzód dwo­rza­ni­na kró­la Zyg­mun­ta III, potem wojow­ni­ka na wypra­wach w Moskwie i Liwo­nii, a po przej­ściu róż­nych urzę­dów w rzp­tej pod­ko­mo­rze­go, wresz­cie kasz­te­la­na dobrzyń­skie­go, zm. 1646 r . Jest to pie­de­stał z mar­mu­ru czar­ne­go, wyso­ki łok. 13/4 22 cale w kwa­drat, z napi­sem wierzch­nim wysta­wio­nym ojcu przez syna Sta­ni­sła­wa, rów­nież kasz­te­la­na dobrzyń­skie­go. (patrz przy­pis 1).Prócz tych, jest jesz­cze kil­ka nagrob­ków z ostat­nich czasów.

Wie­ża kościel­na mie­ści w sobie trzy dzwo­ny, z tych dwa mają w gór­nej swej czę­ści napi­sy cha­rak­te­rem gotyc­kim, z datą lat 1483 i 1499; trze­ci nosi napis: Sta­ni­slaus Karn­kov Karn­kow­ski Castel. Dobr. a. d. 1619. (nie ist­nie­je prze­to­pio­ny przez Niem­ców w cza­sie I wojny).

Apa­ra­ty kościel­ne bar­dzo skrom­ne i ponisz­czo­ne, rów­nież naczy­nia kościel­ne niczem się nie odzna­cza­ją. Nie­opo­dal wprost drzwi kościo­ła, na daw­nym sypa­nym pagór­ku, na pie­de­sta­le, stoi sta­tua natu­ral­nej wiel­ko­ści św. Jana Chry­zo­sto­ma, ojca kościo­ła, przez Man­zel­ma rzeź­bia­rza war­szaw­skie­go z kamie­nia pia­sko­we­go wyrzeź­bio­na. W prze­ciw­nej zaś stro­nie, ku wscho­do­wi, przy samym trak­cie, znaj­du­je się grze­bal­ny cmen­tarz, ogro­dzo­ny w r. 1873 od fron­tu murem, a w oko­ło drew­nia­nym par­ka­nem, kosz­tem para­fian, a sta­ra­niem byłe­go pro­bosz­cza ks. Kro­czew­skie­go. Na tym cmen­ta­rzu jest muro­wa­na przed­po­grze­bo­wa kapli­ca, obec­nie od dwóch lat grun­tow­nie restau­ru­ją­ca się.

Kościół w Karn­ko­wie kon­se­kro­wa­ny był przez Ant. Lube­radz­kie­go sufra­ga­na płoc­kie­go r. 1816, erek­cyi zaś swo­jej na grun­cie nie posia­da. Odpu­stów jest tu siedem.;

Para­fia Karn­kow­ska liczy lud­no­ści katol dusz 2 862. Figu­ra tej para­fii jest nader nie­wy­god­na; kościół stoi wpraw­dzie w jej środ­ku, lecz wycią­gnio­ne dwa ramio­na poprzecz­ne po dwie mile mają odle­gło­ści, gdy poło­żo­ne po pół­to­rej wior­sty zaledwie.

Odbit­ka z Tygo­dni­ka Ilu­stro­wa­ne­go z r. 1882. Nr 352

Kościół Para­fial­ny w Karnkowie

Proboszczowie w Karnkowie

1. X. Bro­now­ski P. od roku 1748.
2. X. Koście­lew­ski Anto­ni od roku 1751
3. X. Pisz­cza­tow­ski Krzysz­tof od roku1758
4. X. Kisie­lew­ski Anto­ni od roku 1760
5. X. Jutli­kow­ski Andrzej od roku 1761
6. X. Gęb­ski Anto­ni od roku 1762
7. X. Prusz­kow­ski Bal­ta­zar od roku 1763
8. X. Gór­ski Jan od roku 1763
9. X. Makow­ski Wła­dy­sław od roku 1764
10. X. Zakrzew­ski Mate­usz od roku 1765
11. X. Gilec­ki D. od roku 1765
12. X. Jabłoń­ski Waw­rzy­niec dod roku 1765
13. X. Sad­kow­ski Kon­rad od roku 1766
14. X. War­dziń­ski Ale­xy od roku 1768
15. X. Kocioł­kow­ski D. od roku 1769
16. X. Trusz­czyń­ski Mate­usz od roku 1774 (19X — 29 VIII 1785 pocho­wa­ny w koście­le w Karnkowie)
17. X. Nowic­ki Kaje­tan od roku 1786
18. X. Win­nic­ki Józef od roku 1786
19. X. Jasiń­ski Win. od roku 1819
20. X. Przy­by­szew­ski Jan od roku 1819
21. X. Kos­sow­ski Jan. od roku 1823
22. X. Koła­kow­ski Michał od roku 1824
23. X. Żmie­jew­ski Szy­mon od roku 1826
24. X. Kamień­ski Kon­stan­ty od roku 1832
25. X. Zgli­nic­ki Jan od roku 1883 ‑1883
26. X. Dubicz M. od roku 1834
27. X. Lewan­dow­ski Jakub — 1836
28. X. Rychlic­ki Ant. od roku 1854
29. X. Tar­now­ski J. od roku 1856
30. X. Śmie­chow­ski K. od roku 1865
31. X. Kro­czewski Ferd. od roku 1872
32. X. Bęcław­ski Wojc. od roku 1874
33. X. Leono­wicz Wł. od roku 1876 17VI do Cie­cho­cin­ka koniec listy napi­sał Ks. Wł. Leono­wicz Karn­ko­wo 1882
34. X. Stan­kie­wicz Win. od roku 1886
35. X. Rusz­czyń­ski J. 1894 — 1897
36. X. Wdo­wiń­ski Anto­ni 1897 — 1900
37. X. Kru­szew­ski Kon­stan­ty 1900 — 1906
38. X. Such­cic­ki Waw­rzy­niec 1906 — 1911
39. X. Wiśniew­ski Ludwik 1911 — 1923
40. X. Żmi­jew­ski Albin 1923 — 1926
41. X. Nowa­kow­ski Fr. 1926 — 1931 w mię­dzy­cza­sie przez jeden mie­siąc był pro­bosz­czem Ks. Szcze­pań­ski Wacław przy­szedł z Krzy­wo­są­dzy i poszedł do Chocenia
42. X. Nowa­kow­ski Fr. za dru­gim powro­tem 1931 — 1936 miał wika­riu­sza ks. Bart­cza­ka Stasia
43. X. Dr Bie­low­ski Józef do 22 VIII 1936
44. X. Zału­ska Paweł 1936 — 1939 (19 VIII)
45. X. Hącia Jan 1939 — 1955
46. X. Woj­ta­no­wicz Józef 1954 — 1957
47. X. Czy­pic­ki Bog­dan 1957 — 1971
48. X. Mate­ja Zenon 1971 — 1976
49. X. Olej­ni­czak Wła­dy­sław 1976 — 1977
50. X. Jasiń­ski Sta­ni­slaw 1977 — 1979
51. X. Tokar­ski Leszek 1979 — 1982
52. X. Kocz­ko Anto­ni 1982 — 1990
53. X. Leszcz Bogu­mił 1990 — 1995
54. X. Augu­sty­niak Daniel 1995 — chwi­li obecnej

Do para­fii nale­żą miej­sco­wo­ści: Chle­bo­wo, Cho­do­rą­żek, Cho­do­rą­żek Rumun­ki, Karn­ko­wo, Karn­kow­skie Rumun­ki, Kolan­ko­wo, Piąt­ki, Pokrzyw­nik, Wierz­bick, Wierz­bick Rumun­ki, Żucho­wo, Żucho­wo Rumunki

Z para­fii pochodzą:

+ Ks. Hen­ryk Insa­dow­ski;
Ks. Karol Napiór­kow­ski;
Ks. Tade­usz Lewan­dow­ski;
ks. Sta­ni­sław Wen­der­lich;
o. Jerzy Kwiat­kow­ski OFM;
+ sio­stra Cze­sła­wa Tada­jew­ska CSSBVMI;
+ sio­stra Maria Tada­jew­ska CSSBVMI;
+ sio­stra Hele­na Tada­jew­ska CSSBVMI;
+ sio­stra Józe­fa (Róża) Tada­jew­ska USJK